Паводле Зыгмунда Фройда, дрэвы ў нашых снах сымбалізуюць мужчынскія геніталіі… Што да колеру – “белая бяроза” – дык Фройд лічыў яго жаночым: белы колер увасабляе сабой смутак або заганнасьць (напрыклад, белыя ружы сымбалізуюць сапсаваную, заганную жанчыну: радзіма, якая цябе не прызнае, можа быць і такой). Пра сосны і медзь Фройд маўчыць. Затое вобраз бацькі, які, відавочна, нездарма ўсплывае ў гэтым лірычным вершы Панчанкі, ён пракамэнтаваў бы, відаць, зь вялікай ахвотаю.

Хаця, калі па шчырасьці: што наогул новага можна сказаць пра бярозы і сосны пасьля геніяльнага верша Адама Русака?.. Партызанскія сёстры – і кропка. Ці ўсё ж кропка з коскай. Што б сказаў Адам Русак, калі б даведаўся, што палоў усяго пяць? Што сёстры могуць быць братамі, а браты маткамі, а маткі – дзядулямі?.. Кожны – каваль свайго гендэру.

У 1986 годзе Пімен Панчанка зноў згадае Эйфэлеву вежу ў адным зь вершаў. Гэтым разам яна сама выступіць сымбалем:

Асабіста я быць Эйфэлевай вежай у гэтым людзкім бязьмежжы катэгарычна адмаўляюся. Як і Байкалам і Тадж-Махалам. Калі ўжо выбіраць сабе будынак, дык мне больш да душы нейкая кавярня з унутраным дваром. А табе? Напэўна, якая-небудзь невялікая ўтульная кнігарня на няшумнай вуліцы… Спадзяюся, твае дзьверы будуць насупраць маіх, і твае вокны будуць пазіраць у мае.

Наступнікі і спадкаемцы вялікіх паэтаў паваеннай пары працягвалі апяваць несьмяротную Эйфэлеву жалязяку. Быццам Панчанка нешта не дагаварыў і яны наперабой кінуліся запаўняць павіслае маўчаньне. Адзін паэт параўнаў Эйфэлеву вежу з “начным…” Не, не з гаршком. З таршэрам. Натхніўся, відаць, гатэльнай абстаноўкай. Вежа – таршэр, Манмартр – падушка, Сэна – душавая кабіна. Гатэлі так стамляюць. Выключыце гэтую вежу, я лягу-прылягу край Парыжу старога, я здарожыўся трохі, я хвілінку пасплю.

Іншы паэта прыдумаў для вежы такое параўнаньне: яна, маўляў, як шыя жырафы зазірне ў твой белы сон. Чуецца тут правакансэрватыўны, непаліткарэктны намёк: ператварылі Парыж у Афрыку, і гэтая Афрыка лезе сваёй каляровай шыяй куды папала. Зусім спакою няма ад гэтых чорных, жоўтых, плямістых. Дзе Эўропа зь яе белым цнатлівым сном і францускімі прыгажунямі? Ляжыць, апаганеная, не адчувае небясьпекі.

“Парыж-барыш, Парыж-Істамбул: усё аднакава…” – разважае над гаротным лёсам кантынэнту заклапочаны паэт.

Паэт Іван Адамовіч (ёсьць і такія) у Парыжы ня быў, але Пімена Панчанку цалкам падтрымлівае. А яшчэ ён цьвёрда перакананы, што францускі ўрад праводзіць жорсткую палітыку сэгрэгацыі людзей паводле расьліннасьці на галаве, і цалкам падтрымлівае абраны курс:

Азёры, рэчку, лес і гай Зыгмунд Фройд характарызуе як жаночыя сымбалі. Але пакінем добрага доктара ў спакоі. Пагатоў Іван Адамовіч дорыць нам цалкам неблагое параўнаньне:

“Ня трэба мне заморскі рай” – так рашуча сканчае свой верш пра Парыж паэт на схіле дня Іван Адамовіч. Дэманструючы цудоўныя веды ў розных галінах чалавечае навукі, у тым ліку ў геаграфіі.

З чым толькі не параўноўвалі вежу беларускія паэты… Апошнія дзесяцігодзьдзі гэтай барацьбы за арыгінальнае параўнаньне былі напоўненыя чамусьці нейкай дзіўнай пажадай да няшчаснай канструкцыі. Уладзімер Арлоў, успомніўшы Апалінэра, параўнаў вежу з жаночай нагой у панчосе. Андрэй Хадановіч напісаў пра дзяўчыну ў футболцы, у якой на грудзях справа Эйфэлева вежа, зьлева – Элізэйскія палі. Там, дзе Champs-Élysées, няма станіка.

Алесь Аркуш у сваіх стасунках зь Вежаю аказаўся больш стрыманы і эгацэнтрычны:

То бок у Арлова Эйфэлева вежа – жаночая нага, а ў Аркуша – мужчынская. Зрэшты, калі палоў пяць, дык якая розьніца. Хаця далей у вершы ўсё роўна вядзецца пра сэкс-шопы, якія “навязьліва запрашаюць за распусныя занавесы”.

О цнатлівасьць беларускай бярозы і мудрасьць сасны. О драўляная пяшчота роднага краю. Колькі вандроўнікаў ты ўратавала ад Парыжу. І колькі грэшнікаў і грэшніц прысьніла цябе, шукаючы паратунку.